ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

Η γλώσσα είναι ένας πολύπλοκος και πολυσήμαντος κώδικας επικοινωνίας των ανθρώπων μεταξύ τους. Θεωρείται ότι με τη γλώσσα και μέσω της γλώσσας, διαμορφώνουμε σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητά μας, τις αντιλήψεις μας για τις κοινωνικές διαδικασίες, τις αξίες και τις πεποιθήσεις μας, τη γνώση και τις ιδέες μας.

Τα παιδιά από τη στιγμή που θα έρθουν στον κόσμο αρχίζουν να κατακτούν τη γλώσσα που ομιλείται στο περιβάλλον όπου ζουν. Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί για τους παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της γλώσσας και όλες καταλήγουν στη διαπίστωση ότι αποφασιστικό ρόλο για αυτήν παίζει η εμπειρία και η άσκηση μέσα στη γλωσσική κοινότητα.

Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το λόγο των ενηλίκων σε όλες του τις μορφές, όπως ομιλία, ανάγνωση ιστοριών, αφήγηση ιστοριών, περιγραφή προσωπικών βιωμάτων, επεξηγήσεις προφορικές, ερμηνείες που δίνονται σε ερωτήσεις των παιδιών κλπ. Η κατάκτηση της γλώσσας είτε πρόκειται για την προφορική είτε για τη γραπτή της μορφή, εξαρτάται από την επιθυμία και τις ευκαιρίες που έχει το κάθε άτομο για κοινωνική συμμετοχή και αλληλεπίδραση.

Κατά πρώτο λόγο οι γονείς είναι εκείνοι που θα βοηθήσουν τα παιδιά τους μέσα από πλούσιες εμπειρίες, όχι μόνο να κατακτήσουν τη γλώσσα, αλλά επί πλέον να την καλλιεργήσουν και να την ενισχύσουν. Οι γονείς είναι κατά κύριο λόγο εκείνοι,  που πέρα από την καλλιέργεια του προφορικού λόγου των παιδιών τους, θα υποστηρίξουν επίσης κάθε πειραματισμό και προσπάθειά τους για γραφή και ανάγνωση. Οι ευκαιρίες και οι εμπειρίες που προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά τους, έχουν κάθε φορά να κάνουν με το μορφωτικό κυρίως επίπεδό τους. Έτσι οι μορφωτικές, γνωστικές εμπειρίες που προσφέρουν οι γονείς ενός ανώτερου μορφωτικού – οικονομικού επιπέδου στα παιδιά τους, είναι πλουσιότερες σε σχέση με αυτές που προσφέρουν οι γονείς ενός χαμηλού μορφωτικού – οικονομικού επιπέδου. Το έργο της οικογένειας, όσον αφορά την κατάκτηση και ανάπτυξη της γλώσσας, καθώς και τις τυχόν αδυναμίες της στη μετάδοση μορφωτικών εμπειριών στο παιδί, έρχεται να συμπληρώσει το σχολείο.

Το νηπιαγωγείο μέσα από τις κατάλληλες συνθήκες που θα διαμορφώσει και μέσα από τις πλέον σωστές μεθόδους που θα χρησιμοποιήσει, θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει για όλα τα παιδιά, την όσο το δυνατόν καλύτερη κατάκτηση της γλώσσας είτε πρόκειται για την προφορική, είτε για τη γραπτή της μορφή.

Καλοκαιρινές ασκήσεις γλωσσικής ανάπτυξης για τα πρωτάκια του Σεπτεμβρίου!!!!

Tο καλοκαίρι είναι εποχή για ξεκούραση, ηρεμία, χαλάρωση, βόλτες, μπάνια και ώρες ξέγνοιαστο παιχνίδι με τους μικρούς και τις μικρές της οικογένειας. Ενθαρρύνοντας λοιπόν αυτή την παιγνιώδη διάθεση των παιδιών –αλλά και τη δική μας- μπορούμε να παίξουμε μαζί τους δημιουργικά, παιχνίδια που διασκεδάζουν, μυώντας ταυτόχρονα στον κόσμο των εννοιών και της γνώσης.

Εφόσον πολλές ώρες του καλοκαιριού θα τις περάσετε στη θάλασσα, γεμίστε τες με ξέγνοιαστες δραστηριότητες που σίγουρα θα έλξουν το ενδιαφέρον του παιδιού σας. Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες από αυτές, αν και σίγουρα η παιχνιδιάρικη διάθεση και φαντασία σας είναι σε θέση να γεννήσουν πολλές περισσότερες.

Συζητήστε με το παιδί τι επιπλέει στο νερό και τι όχι, και δώστε τη λογική ερμηνεία γι’αυτό: η μπάλα είναι ελαφριά και επιπλέει, ενώ η πέτρα είναι βαριά και βουλιάζει. Θα εξοικειωθεί έτσι και με τις αντίθετες έννοιες βαρύ-ελαφρύ. (Μην ξεχάσετε να αναφέρετε βέβαια, ότι αυτό δεν ισχύει για τα πλεούμενα, γιατί η κατασκευή τους είναι τέτοια που δεν τους επιτρέπει να βουλιάζουν). Εξίσου καλό παράδειγμα για τις ίδιες έννοιες είναι το κουβαδάκι με την άμμο ή το θαλασσινό νερό, με το οποίο μπορείτε επίσης να εισάγετε τις έννοιες γεμάτο-μισό-άδειο.

Ονομάστε τα πλεούμενα (βάρκα, καράβι, πλοίο, κότερο, δελφίνι), δείχνοντάς τα, ζωγραφίζοντας το σχήμα τους και εξηγώντας το μέγεθος/χωρητικότητα και τη λειτουργικότητα του καθενός.

Ψάξτε, βρείτε και κόψτε από εικόνες βιβλίων-παραμυθιών και περιοδικών τους κατοίκους της θάλασσας. Ξεχωρίστε τα φυτά από τα ψάρια. Μάθετε τα ονόματα τους, κάντε βουτιές με τις μάσκες και παρατηρήστε τα, συζητήστε για τον τρόπο που ζούνε και τη σχέση τους με τον άνθρωπο (τα ψάρια μας τρέφουνε, τα κοχύλια διακοσμούν κορνίζες και άλλα αντικείμενα, κ.λπ.).

Διδάξτε την έννοια της επιφάνειας και εξοικειώστε το παιδί με έννοιες του χώρουκαι τη γλωσσική διατύπωσή τους, μιλώντας για ό,τι κινείται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (πουλιά), πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας (βάρκα) ή κάτω από αυτήν (ψάρια). Μιλήστε επίσης για ό,τι βρίσκεται μέσα και έξω από τη θάλασσα.

Εξίσου εύκολο είναι να ασχοληθείτε και με την προγραφή στην άμμο. Χαράξτε οριζόντιες, κάθετες γραμμές, κύκλους, κύματα, κορυφές-μύτες, δρόμους κ.λπ. Ενδιαφέρον έχει επίσης ο σχεδιασμός του αμμόσπιτου (τετράγωνο-τρίγωνο) και του αμμόπαιδου (πρόσωπο-χέρια-πόδια), με τα οποία μπορείτε να πλέξετε διάφορες ενδιαφέρουσες ιστορίες. Όλα τα παιδιά αρέσκονται στις μυθοπλασίες!

Όταν το παιδί έχει εξοικειωθεί με τις γραμμές, μπορείτε να επιχειρήσετε το σχεδιασμό κεφαλαίων γραμμάτων ή/και αριθμών. Αφού χαράξετε το γράμμα, παρομοιάστε το με κάτι π. χ. το ο με μπαλόνι, το π με τραπέζι, το ι με μπαστούνι κ.λπ. Μετά φωνάξτε τους ήχους, δυνατά όσους μπορείτε (οοοοο, ιιιιιιιιιι), χαμηλότερα τους άλλους (π-π-π-π) και να είστε σίγουροι ότι –αν δεν σας διώξουν από την παραλία!- το αποτέλεσμα θα είναι θετικό για τη μύηση του παιδιού σας στον κόσμο των γραπτών συμβόλων. Αφού φωνάξετε τον ήχο, ψάξτε μαζί να βρείτε λέξεις που να αρχίζουν με αυτόν και προφέρετέ τες τονίζοντας πάντα το πρώτο γράμμα. Π.χ. οοοοομπρέλα. Είναι πιθανό το παιδί να δυσκολευτεί λίγο στην αρχή, αλλά με λίγη εξάσκηση καθημερινά, όπου βρίσκεστε (στο σπίτι, στο αυτοκίνητο), σύντομα θα τα καταφέρνει πολύ καλά.

Όσον αφορά τους αριθμούς, ξεκινήστε να μετράτε οπουδήποτε βρίσκεστε. Τις πετρούλες στη θάλασσα, τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα, τα κουταλάκια του γλυκού, τους κόκκινους κύβους ή τα δαχτυλάκια του μικρού χεριού. Επιμείνετε το παιδί να συνοδεύει κάθε αριθμό δείχνοντας ένα ένα κάθε αντικείμενο. Τα παιδιά αγαπούν συνήθως την αρίθμηση, αρκεί να γίνεται με συγκεκριμένα αντικείμενα.

Τέλος, για να οξύνετε την ακουστική αντίληψη και μνήμη αλλά και την κατανόηση και σκέψη του παιδιού, διαβάστε του ιστορίες και κάντε του κατόπιν σχετικές ερωτήσεις. Έτσι σίγουρα θα ελέγξετε την προσοχή του, αλλά και θα το ωθήσετε να σκεφτεί και να προβληματιστεί για αρκετά από τα οποία σε άλλη περίπτωση απλώς θα προσπερνούσε. Εάν δε η ηλικία και το γνωστικό επίπεδο του παιδιού σας το επιτρέπει, προχωρήστε ακόμη περισσότερο, ζητώντας το στη συνέχεια να αφηγηθεί την ιστορία που άκουσε.

Αναπτυξιακή διαταραχή του ψυχοκινητικού συντονισμού: Συνέπειες στην καθημερινή και σχολική ζωή των παιδιών.

 Η ικανότητα του ατόμου να συγχρονίζει τη δράση διαφορετικών μυϊκών ομάδων, προκειμένου να επιτύχει τον έλεγχο των κινήσεών του, ονομάζεται συντονισμός. Ο Bernstein (1967), θεωρεί ότι κάθε παραγωγή δραστηριότητας απαιτεί το συντονισμό και τη ρύθμιση κινήσεων για την επίτευξη αντικειμενικών σκοπών 

Ωστόσο ένα μικρό ποσοστό παιδιών φαίνεται να στερούνται αυτής της ικανότητας ή να μην την έχουν αναπτύξει σε ικανοποιητικό βαθμό. Τα παιδιά αυτά νοητικά δεν υστερούν, η φυσική τους κατάσταση είναι καλή, αλλά κινητικά εμφανίζονται να είναι αδέξια. Η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία στο DSM-III-R (1987), προτείνει τον όρο αναπτυξιακή διαταραχή συντονισμού, για να περιγράψει αυτό το φαινόμενο, αλλά στη διεθνή βιβλιογραφία, κατά καιρούς, έχουν χρησιμοποιηθεί ως ταυτόσημοι διάφοροι όροι  όπως οι ακόλουθοι: σύνδρομο αδέξιου παιδιού, κινητική αδεξιότητα, εξελικτική δυσπραξία ή απραξία, αντιληπτικο-κινητική βλάβη, ελάχιστη εγκεφαλική δυσλειτουργία, ψυχοκινητικήκαθυστέρηση 

Ομοίως έχουν προταθεί διάφοροι ορισμοί που λίγο έως πολύ έχουν κοινά σημεία, αφού εστιάζουν στο γεγονός της κινητικής ανεπάρκειας.

Εμείς  προτείνουμε τον ακόλουθο  : Αναπτυξιακή διαταραχή ψυχοκινητικού συντονισμού είναι μια κατάσταση κατά την οποία, λαμβανομένης υπόψη της ηλικίας τους, παιδιά με φυσιολογική πνευματική και σωματική ανάπτυξη και χωρίς εμφανή νευρολογική νόσο παρουσιάζουν δυσκολίες στην εκτέλεση πολιτισμικά τυπικών κινητικών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων δραστηριοτήτων της καθημερινής και της σχολικής ζωής 

Πρόκειται για μια ειδική  αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία μπορεί να συνυπάρχει ή όχι με άλλες διαταραχές και δυσλειτουργίες. Τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή μπορεί επίσης να παρουσιάζουν συχνά συνοδά προβλήματα όπως: μαθησιακές δυσκολίες, γλωσσικά προβλήματα, συναισθηματικά, κοινωνικά ή προβλήματα συμπεριφοράς 

Η πρώιμη ανίχνευση και η έγκαιρη αναγνώριση της διαταραχής είναι υψίστης σημασίας για το μέλλον  των προσβλημένων παιδιών, επειδή επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την καθημερινή και σχολική ζωή τους κι επειδή μας παρέχει τη δυνατότητα σχεδιασμού και οργάνωσης θεραπευτικών προγραμμάτων, αλλά και ψυχολογικής στήριξής τους προλαβαίνοντας έτσι πολλές φορές τη δημιουργία χρόνιων και δυσεπίλυτων προβλημάτων 

H διάγνωση της διαταραχής μπορεί να γίνει συγκρίνοντας το παιδί με άλλα συνομήλικα ή χρησιμοποιώντας πίνακες που δίνουν εξελικτικά την κινητική ανάπτυξη. Επίσης μπορεί να υποστηριχθεί από ειδικά τεστ όπως π.χ το Bender –Gestalt VisualMotor test, το Frostig Movement Skills test Battery, το Bruininks-Oseretsky test of motorDevelopment, το Movement Assessment Battery for Children των Henderson & Sugden, αλλά και από γενικά τεστ. Η χρονολογική ηλικία των παιδιών και η διανοητική τους ικανότητα πρέπει να ληφθούν υπόψη  Επιπλέον θα πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από άλλες αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. ΔΕΠ-Υ, ΔΑΔ κλπ) στις οποίες επίσης μπορεί να παρατηρείται ελλειμματικός  συντονισμός των κινήσεων.